Historia

POCZĄTKI PARAFII

Krótkie wprowadzenie

Nowy kościół w Siedlcach powstał ponieważ zaczęło przybywać mieszkańców Siedlec i postanowiono pobudować nową świątynię. W tej sytuacji pojawiły się bardzo ogromne trudności polityczne. Tym staraniom władze carskie przeciwstawiły się aby zbudować nowy kościół na terenie Siedlec. Liczba mieszkańców wzrastała, która od 1867 r. stała się siedzibą guberni siedleckiej. Od 1860 r. parafia siedlecka liczyła ok. 4 tyś wiernych i na terenie tej parafii zamieszkało ok. 9 tyś. osób. Natomiast od 1871 r. było 5 tyś. parafian oraz 12 tyś. mieszkańców. W końcu po długich naradach postanowiono wybudować nowy kościół w Siedlcach za przyczyną ks. Witolda Dąbrowskiego, proboszcza i dziekana siedleckiego. Dnia 21 grudnia 1897 r. na spotkaniu odbyło się zebranie parafian, ludności katolickiej, miasta i wiosek, na którym postanowiono podjąć decyzję do budowy nowego drugiego kościoła w Siedlcach.[1]

Po zakończeniu obrad w sprawie budowy nowej świątyni przesłano do zaakceptowania tej myśli drogą służbową przez gubernatora siedleckiego do generała – gubernatora warszawskiego. Odpowiedź dopiero przyszła po 4 latach ale bez skutku. Na budowę nowego kościoła nie pozwolono ze względu na brak miejsca. Władze rosyjskie pozwoliły tylko parafianom na rozbudowę dotychczasowego kościoła. Powołana ponownie komisja do zbadania na takie chwilowe rozwiązanie orzekła, że postawienie w związku wybudowania nowej świątyni jest w tym momencie niemożliwe z różnych względów takich jak: konstrukcyjnych, estetycznych, ekonomicznych oraz braku miejsca na rozbudowę. 

 W okresie 5 letnim od 1897 do 1902 r. wszystkie starania jakie dotychczas miały miejsce nie przyniosły żadnych rezultatów, ponieważ odpowiedź była negatywna. Po tym okresie wystąpiono z taką inicjatywą najpierw o plac na budowę nowego kościoła, dnia 20 października 1902 r. na spotkaniu parafialnym ponownie postanowiono wystąpić do państwowych władz o zgodę na budowę nowej świątyni. Dołączono dodatkowe dokumenty przez parafian takie jak: kosztorys budowy, który został sporządzony bezpłatnie przez inż. Zygmunta Zdańskiego, gubernialnego architekta. Stało się tak, że plan całej budowy został zrealizowany przed zatwierdzeniem, te starania o tą budowę pokazują wolę parafian a także ,,dyplomację” dla otrzymania pozwolenia. 

Kościół ten miał być w stylu gotyckim, z cegły na fundamencie z kamienia brukowego, pokryty ocynkowaną blachą z dwiema wieżami w fasadzie. Budynek ten powinien składać się z trzech wydłużonych naw przeciętych transeptem i zakończony prezbiterium. [2]

Rozmiary kościoła według planów miały być następujące: 

• • długość wzdłuż osi z uwzględnieniem grubości ścian - 49,0 m
  • szerokość - 20,7 m
  • szerokość w transepcie- 30,8 m
  • wysokość nawy głównej  - 16,5 m
  • wysokość naw bocznych 13,1 m
  • wysokość wież od ziemi do szczytu krzyża - 46,9 m

Po wybudowaniu nowej świątyni kościół mógł pomieścić około 1800 osób złożono taką propozycję by umieścić trojga drzwi wejściowych do frontu i jedno boczne wejście do zakrystii, zrodził się również taki pomysł, aby umieścić osobne wejścia do kaplicy. Z obliczeń wynikło, iż wydatki na budowę wyniosły 84 469 rubli i 46 kopiejek. Budowa ta miała być prowadzona systemem gospodarczym. Koszty tej budowy miały być pokryte z ofiar wiernych, które zostały rozłożone do zamożności oraz z zapisów i darowizn. Na tym spotkaniu ustalono, że te nową świątynią należy pobudować na placu ofiarnym w imieniu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przez Ludwika Górskiego ówczesnego prezesa tegoż Towarzystwa. Postanowiono wybrać komitet budowy, w skład następujące osoby weszły: inż. Zygmunt Zdański, inż. Józef Formiński, Teofil Pauli, Piotr Krzewski (ze Starej wsi) i Jan Wrona (z Grabinowa), najpierw trzeba było jednak uzyskać pozwolenie od władz państwowych. Po długich staraniach oczekiwano na pozytywną decyzję władz, pomimo to, że w piśmie z kancelarii generał – gubernator warszawski wyjaśnił osobom zainteresowanym, że obecna sytuacja nie sprzyja pozytywnym rozpatrzeniu starań o budowę nowego kościoła. Postanowiono więc szukać efektywnej stopy protekcji w najwyższych sferach władzy w Petersburgu. Nowo powstała świątynia miała być ustanowiona kościołem filialnym. [3]

W tym samym czasie został mianowany proboszczem i dziekanem w Siedlcach ks. Józef Scipio del Campo kanonik Kapituły Katedralnej Lubelskiej dotychczasowy proboszcz w Bełżycach. Była to wtedy diecezja lubelska więc bp. Lubelski Jaczewski mianował go w Siedlcach na stanowisko proboszcza. 

Dnia 21 lipca 1903 r. generał – gubernator warszawski (naczelnik kraju) postanowił wyrazić zgodę na budowę nowego kościoła w Siedlcach z zastrzeżeniem, że wszystkie koszty budowy poniosą parafianie bez udziału funduszy państwowych, a budowę można będzie rozpocząć po zgromadzeniu połowy sumy kosztorysowej.

Kosztorys i plan budowy został zatwierdzony dnia 28 grudnia 1903 r. przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Petersburgu. Po jakimś czasie wyłoniła się nowa trudność czysto miejscowa. Wśród mieszkańców Siedlec powstały nowe rozbieżne zdania, co do wyboru nowego miejsca, gdzie miała stanąć nowo wybudowana świątynia. Jedni chcieli budować na placach Michała Rychlińskiego pod stacją kolejową. Wtedy ta strona miasta rozbudowywała się, inni chcieli na placu przed więzieniem tam gdzie stadion sportowy inni znów na placu przed nowym cmentarzu dziś przy ulicy Cmentarnej. [4]

Plac został ofiarowany przez Ludwika Górskiego wydawał się bardzo małym i nieodpowiednim do tego przedsięwzięcia. Dopiero decyzja ks. Franciszka Jaczewskiego, biskupa Lubelskiego położyła temu koniec, gdyż ks. Biskup własną na planie sytuacyjnym napisał: ,,Tu sobie życzę, ażeby stanął nowy kościół tzn. na plan Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego”. 10 października 1905 r. po triumfalnym wjeździe do Siedlec Biskup Franciszek Jaczewski dokonał poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę kościoła Niepokalanego Poczęcia N.M.P. 

Po jakimś czasie pojawił się nowy spór wśród mieszkańców Siedlec, do miejsca lokalizacji nowej świątyni. Złożono cztery propozycje o następującej treści: na placu Rychlińskiego, obok stacji kolejowej, gdzie wtedy rozbudowywało się miasto: na placu przed więzieniem (obecnie stadion sportowy); na plac przed nowym cmentarzem (dziś przy ulicy Cmentarnej) lub na placu ofiarnym przez prezesa T.K.D.L. Górskiego, który wydawał się za mały i nie odpowiedni. Ostatecznie cały spór rozstrzygnął biskup lubelski Franciszek Jaczewski wskazując na plac Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. 

BUDOWA NOWEGO KOŚCIOŁA

 PRZEBIEG BUDOWY KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO 1906 – 1912

W 1905 r. komitet budowy kościoła postanowił przystąpić do gromadzenia podstawowych materiałów budowlanych. W latach 1904 – 1905 r. zgromadzono kamienie, wapno, cement, cegłę, drewno i inne materiały, które potrzebne są do budowy. W tym samym czasie zbierano ofiary deklarowane przez wiernych parafian, gdzie napływały dobrowolne ofiary zebrane z całej diecezji Biskup F. Jaczewski dokonał dnia 10 października 1905 r. uroczystego poświęcenia kamienia węgielnego pod nowy kościół w Siedlcach pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. [5]

Szczęśliwy obrót sprawy uzyskania pozwolenia, a następnie niedomówienia polityczne 1906 r. zrodziły wśród komitetu przypuszczenia, że nowy kościół może stać się katedrą. Ludwik Górski wydał pozwolenie na plan z ogrodu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego oraz dokupiono sąsiedni plac i zupełnie zmieniono plany kościoła, na co wcale już pozwolenia u władz nie uzyskiwano. Władze administracyjne nie wtrącały się do budowy kościoła. Jednak myśl o Katedrze wywoływała sprzeciw – Ludwika Górskiego, który uważał to za mżonkę, a nawet powiedział otwarcie: ,,na budowę takiego dużego kościoła nie dam nic, bo nie mam pieniędzy na stracenie”. [6]Za jakiś czas postanowił zapisać prywatnie miejscowemu proboszczowi 6.000 rubli, a to ze względów natury formalnej, po to by te pieniądze prędzej można było na budowę kościoła użyć. Również udało się podjąć sumę zapisaną śp. Patermana na kościół chociaż warunkowy termin 1 stycznia 1904 r.  już minął. [7]

Władze rządowe robiły trudności przy wydawaniu tej sumy, która wzrosła do 10.000 rubli a później bez żadnej przeszkody sumę tę wydano. Kościół był budowany z dobrowolnych ofiar. Prowadzącym rachunki był Julian Płachecki. Wiosną 1906 r. rozpoczęto budowę fundamentów kamienia (granit polny) na fundamenty dostarczyła parafia Paprotnia. Parafianie byli wdzięczni za odprawienie nabożeństw przez księży w Siedleckim kościele, zamkniętym od roku 1891 r. przez władze carskie. Do tego kościołów wchodziło się z wielkiej tajemnicy przez specjalny podkop. [8]

Sprowadzono na kościół cegłę z cegielni Korytków. Szczegółowy projekt konstrukcji budowy sporządził główny architekt inż. Z. Zdański wszystkie prace budowlane prowadził technik Zygmunt Szuman natomiast majstrem murarskim był Edward Gątkowski. Drogą przetargu angażowano do wszystkich prac ekipy budowlane. Roboty ciesielskie wykonywał Józef Ignatowski z ekipą, roboty blacharskie wykonał J. Klimczyk. Na pokrycie Kościoła zakupiono dachówkę w firmie L. Bajończyka we Włocławku. Nastąpiły trudności finansowe w trakcie budowy zaciągnięto krótkoterminowe kredyty w Towarzystwie Wzajemnego Kredytu. Władze państwowe nie wnikały w sprawy budowy. Budowa świątyni postępowała wolno w mimo napływu pieniędzy. [9]

Budowę kościoła w stanie surowym ukończono jesienią 1912 r. 8 grudnia 1912 r. w uroczystość Niepokalanego Poczęcia N.M.P proboszcz siedlecki i główny moderator budowy, ks. Józef Scipio del Campo  dokonał poświęcenia nowej świątyni z upoważnieniem biskupa lubelskiego. 

21 listopada 1913 r. ks. Kanonik Józef del Campo Scipio przeszedł na probostwo do Kraśnika, diecezji Lubelskiej a na jego miejsce przybył ks. Józef Kobyliński. 

Więcej informacji można znaleźć w plikach załączonych do tej zakładki: 

1. Architektura i wyposażenie
2. Zakończenie budowy

Przypisy do tekstu:

[1] Por. B. Błoński, Katedra Siedlecka, Siedlce 1995, s. 7
[2] Tamże, s. 8
[3] Tamże, s. 9
[4] Por. B. Błoński ,,Katedra Siedlecka”. s. 11
[5] Por. B. Błoński ,,Katedra Siedlecka”. s. 11
[6] Por. ADS, PK, Inwentarz fundii instructi kościoła – 1939r. s. 24
[7] Por. Księga protokołów posiedzeń Komitetu budowy N.P. NMP w Siedlcach 1904 – 1911
[8] Por. ADS, PK. Inwentarz fundii instructi kościoła – 1939r. s. 24
[9] Tamże, s. 25
[10] Por. ADS, PK, Inwentarz fundii instructi kościoła – 1939r. s. 25

Do pobrania: